واژه «توحید» مصدر باب «تفعیل» به معنای «یگانه دانستن» است. ریشه این کلمه «وحد» و به معنای انفراد است و از این رو «واحد» به چیزی اطلاق می‌شود که جزء ندارد. در مباحث خداشناسی، توحید به معنای یکتاپرستی یکی از اصول اعتقادی اسلام و همه ادیان ابراهیمی است.

اهمیت این اصل به این دلیل است که به نظر بسیاری از متکلمین اسلامی دیگر اصول دین اسلام مبتنی بر اصل توحید هستند. به همین دلیل است که حضرت امیرالمومنین7 در روایتی از حضرت رسول خدا6 نقل می‌کنند که «التَّوْحِيدُ نِصْفُ الدِّينِ» و در نهج البلاغه در بخشی از خطبه دوم می‌فرمایند:

«گواهی می‌دهم که جز خداوند معبودی نیست، یگانه و بی‌شریک است، همان گواهیی که خلوص آن آزموده شده و عصاره و جوهره آن را در عمق عقیده خود جای داده‌ام، شهادتی که تا خدا ما را زنده دارد به آن پایبندیم و آن را برای صحنه‌های هولناکی که در پیش داریم ذخیره کرده‌ایم زیرا این (شهادت به توحید) پایه اصلی ایمان و ریشه و قوام آن و سرآغاز همه نیکی‌ها و سبب جلب خشنودی خداوند و موجب طرد و دوری شیطان است.»

حضرت به سراغ ریشه تمام نیکی‌ها و پاکی‌ها و فضایل و افتخارات یعنی شهادت به توحید می‌‌رود و می‌‌فرماید: «من گواهی می‌‌دهم که جز خداوند معبودی نیست، یگانه و بی شریک است» .

پناه گرفتن، در سایه توحید هم به خاطر آن است که توحید ریشه تمام عقاید و افکار پاک و اعمال صالح است و هم به خاطر این که کسانی که مدعی الوهیت آن حضرت بودند به نادرستی اعتقاد خود پی ببرند.

سپس می‌‌افزاید: «این شهادت و گواهی من به حقیقت توحید یک شهادت ساده نیست بلکه شهادتی است که خلوص آن آزموده شده و عصاره و جوهره آن را در عمق عقیده خود، جای داده‌ام (نه تنها زبان من که تمام ذرّات وجودم و اعماق روح و جانم به آن گواهی می‌‌دهد».

نه یک شهادت و گواهی زودگذر بلکه «شهادتی که تا خداوند ما را زنده دارد به آن پایبندیم و آن را برای صحنه‌های هولناکی که در پیش داریم ذخیره کرده‌ایم».

امام7 در این گفتار عمق ایمان و وفاداری خود را به حقیقت توحید در تمام ابعاد و همه صحنه‌های زندگی اعلام می‌‌دارد و هر کس تاریخ زندگی آن بزرگوار را مطالعه کند، این حقیقت را به روشنی در تمام زندگی آن حضرت می‌‌بیند که لحظه‌ای به شرک آلوده نشد و در برابر هیچ بتی سجده نکرد و همیشه در سایه توحید گام برمی داشت و از هر گونه شرک خفی و جلی بیزار بود.

سپس دلایل چهارگانه‌ای برای تمسّک جستن به این اصل اصیل ذکر می‌‌فرماید، می‌‌گوید: «زیرا شهادت به توحید پایه اصلی ایمان و ریشه و قوام آن است و همچنین سرچشمه همه نیکی‌ها و سبب جلب خشنودی خداوند و موجب طرد و دوری شیطان است» .

چنانچه در بحث نکات خواهد آمد خواهیم دید که هیچ یک از مراتب ایمان به اصول دین، بدون توحید، اساسی ندارد و نیز تمام نیکی‌ها و اعمال صالح از حقیقت توحید سرچشمه می‌‌گیرد و به همین دلیل سبب خشنودی خدا و دوری شیطان است چرا که مهم‌ترین ابزار شیطان شرک است ـ خواه به صورت جلی و آشکار باشد و یا مخفی و پنهان.