در میان آموزه‌‌های دینی، کمتر موضوعی را می‌توان یافت که همانند تقوا مورد تاکید آیات و روایات قرار گرفته باشد..

1 ـ کرامت انسان نزد خدا: از امیر المومنین7 نیز روایت شده: هیچ کرامتی همانند تقوا نیست.[1]

2 ـ استوارترین بنیان:[2] در بیان حضرت علی7 آمده است: بنیان تقوا چنان استوار و مستحکم است که چیزی آن را نابود نمی‌کند و زراعتی که بذر آن بر سرزمین تقوا پاشیده شود و از آن آب خورد، هرگز تشنه نمی‌‌ماند.

3 ـ گشایش امور و وسعت روزی:[3] پیامبر6 هنگام تلاوت این آیه کریمه می‌‌فرمود: تقوا و پرهیزکاری موجب می‌شود خداوند برای انسان پرهیزکار راه خلاص از شبهه‌‌های دنیا و نجات از دشواری‌‌های مرگ و سختی‌های قیامت قرار دهد.

حضرت علی7 نیز در شرح این آیه شریفه، تقوا را مایه گشایش و نجات از فتنه‌ها و نورانیتی در تاریکی‌ها معرفی کرده است و در بدرقه ابوذر هنگام تبعید به ربذه فرمود: ای ابوذر، آگر آسمان‌ها و زمین نسبت به کسی به هم بسته شوند ولی او تقوا پیشه کند، خداوند برای وی گشایشی ایجاد می‌کند.

4 ـ سرانجام نیک:[4] در برخی از آیات قرآن، این فرجام نیک به صورت نجات از جهنم معرفی شده: خداوند پرهیزکاران را با رستگاری و کامیابیشان رهایی می‌‌بخشد (به گونه‌ای که) نه بدی به آنها می‌‌رسد و نه اندوهگین می‌شوند.[5]

در برخی دیگر از آیات، آن عاقبت نیک به عنوان رسیدن به بهشت و نعمت‌های بی زوال آن تبیین شده: پرهیزکاران بازگشت و سرانجامی نیکو دارند. بهشت‌‌های جاودان که درهایش به روی آنان گشوده (مهیاست)

5 ـ محبت الهی:[6] تقوای کامل در تبعیت کامل از رسول اکرم6 است و تبعیت از آن حضرت موجب محبوب شدن انسان نزد خداوند متعال می‌شود و لذا فرمود: اگر دوست دارید محبوب خدا شوید از من که حبیب خدا هستم تبعیت کنید، خدا شما را دوست خواهد داشت[7]

6 ـ پشتوانه قبولی اعمال:[8] مطابق این آیه شریفه، تقوا مایه قبولی اعمال است و بدون آن هیچ عملی مورد قبول واقع نمی‌شود، معناست. سرش آن است که عملی مورد قبول واقع می‌شود که رنگ خدایی به خود بگیرد و خصوصیت وجه اللهی پیدا کند.[9]

7 ـ فرقان: زمینه‌ساز حصول بینش صحیح در تشخیص حق و باطل:[10]

8 ـ پوشش گناهان و اجر عظیم الهی:[11]

9 ـ وسیله بهره‌مندی از معیت خاصه الهی:[12]

10 ـ تقوا و پرهیزکاری، با عنوان بهترین توشه یا تنها توشه آخرت یاد کرده:[13]

11 ـ معیار کرامت نزد خدا:[14]

امیرالمومنین7 فرمودند: «هیچ عملی آن گاه که از پشتوانه تقوا برخوردار باشد، کم نخواهد بود؛ زیرا مورد قبول خدای بزرگ قرار می‌گیرد».[15] چگونه می‌توان مقبول خدای بزرگ را کم دانست؟. قرآن کریم از اموری به عنوان محور کرامت یاد کرده که معروف‌ترین، بلکه اساسی‌ترین آنها تقواست. مطابق آیه ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّـهِ أَتْقاكُمْ﴾؛ معیار کرامت نزد خدا، تقواست و هر چه تقوا بیشتر باشد، کرامت هم نزد خدا افزون‌تر است

خداوند در سوره فجر، توجیه ناروای برخی افراد درباره کرامت انسان را مطرح نموده و توهّم ناصواب آنان را ابطال می‌کند و می‌فرماید: بعضی توانگری را مایه کرامت پنداشته و قهرا تهیدستی و فقر را مانع آن می‌دانند، لکن این توهم باطلی است، این نعمت‌ها مایه کرامت انسان نیست، نه تنها مال و ثروت، بلکه هیچ نعمتی اعم از جاه، مقام و اولاد و... او را به کرامت نمی‌رساند، همچنان که این گونه امور مایه اهانت و دنائت انسان نیز نخواهد بود.[16]

از حضرت علی7 روایت شده: هیچ خیری در توشه‌های دنیا نیست مگر توشه تقوا. حضرت که از هر فرصتی برای توصیه به تقوا استفاده می‌کرد، هنگام بازگشت از نبرد صفین، با قبرستان متروکه‌ای در بیرون شهر کوفه مواجه شد، ایستاد و به سخن گفتن با مردگان پرداخت و خطاب به آنان گفت: اگر از ما بپرسید نزد شما چه خبرهای تازه‌ای وجود دارد؟ خواهیم گفت: پس از شما، در خانه‌هایتان سکنا گزیدند و اموالتان تقسیم گردید.

حال شما بگویید چه خبر تازه‌ای دارید؟ حضرت رو به اصحابش کرد و فرمود: اگر به آنها اجازه سخن گفتن داده می‌شد به شما خبر می‌دادند که تنها توشه، تقواست.

در بیان دیگر، حضرت دنیا را محل جمع‌آوری توشه آخرت، دانسته و فرمودند: با توشه تقوا کمر خویش را ببندید و به آن پشت گرم باشید؛ همچنین فرمودند: شما را توصیه می‌کنم به تقوا که توشه‌ای به مقصد رساننده و پناهگاهی نجات دهنده است.

هر یک از عبادات از جایگاه ویژه‌ای در معارف اسلامی برخوردار است. به عنوان نمونه، نماز، ستون خیمه دین است. روزه، سپر آتش جهنم است. زکات، زایل کننده گناهان است. امر به معروف و نهی از منکر، که تمام اعمال نیک بندگان و حتی جهاد در راه خدا در برابر آن دو، به اندازه نم دهان در مقابل دریایی پهناور است.

با همه این اهمیتی که این عبادات و سایر عبادت‌ها دارد، هیچ فقیهی فتوا به وجوب یا استحباب خاص نسبت به توصیه به نماز، روزه، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، زکات و... در خطبه‌های نماز جمعه که همایش هفتگی مسلمانان است نداده است، در حالی که توصیه به تقوا را در یک خطبه یا هر دو خطبه واجب دانسته‌اند.

سرّ آن در بیان امام متقیان7 آمده است که فرمودند: تقوا و پروا پیشگی، رئیس اخلاق (و ریشه آنها) است. بدین ترتیب توصیه به تقوا، در واقع توصیه به نماز، روزه، حج، زکات، امر به معروف و نهی از منکر و خلاصه توصیه به انجام همه واجبات و ترک جمیع محرمات است، چنانکه حضرت علی7 هنگامی که شریح بن هانی را به فرماندهی لشکر نصب کرد، تمام اخلاق فرماندهی (مانند: صبر، متانت، بردباری، وقار، انصاف، عدالت و...) را در یک توصیه جمع کرد و فرمود: در هر صبح و شب، (یعنی همیشه) از خدا پروا داشته باش.

[1] . نهج البلاغه ، حكمت 109.«نقل از سایت تبیان»

[2] . ﴿أَ فَمَنْ أَسَّسَ بُنْيانَهُ عَلى‏ تَقْوى‏ مِنَ اللَّـهِ وَ رِضْوانٍ خَيْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْيانَهُ عَلى‏ شَفا جُرُفٍ هارٍ فَانْهارَ بِهِ في‏ نارِ جَهَنَّمَ‏﴾؛ آیا کسی که بنیان خود را بر اساس تقوا و رضای الهی بنا نهاده بهتر است یا کسی که اساس خود را بر پرتگاه بی بنیادی بنا کرده که ناگهان در آتش دوزخ فرو می‌‌ریزد؟ (سوره توبه، آیه 109) «نقل از سایت تبیان»

[3] . ﴿مَنْ يَتَّقِ اللَّـهَ يَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْراً﴾ هر کس که تقوای الهی را پیشه خود سازد، خداوند کار را برای او آسان می‌‌گرداند (طلاق4) و ﴿وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّـهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً * وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ﴾؛ کسی که تقوای الهی را پیشه خود سازد، خداوند راه خارج شدن از مشکلات را برای او قرار می‌دهد و از جایی که گمان ندارد به او روزی می‌‌دهد(طلاق2، آیه 3) «نقل از سایت تبیان»

[4] . ﴿وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ﴾ (سوره اعراف، آیه 128) ﴿وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوى‏﴾ (سوره طه، آیه 132) ﴿وَ الْآخِرَةُ عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقينَ‏﴾ (سوره زخرف، آیه 35) .

[5] . سوره زمر، آیه 61.

[6] . ﴿إِنَّ اللَّـهَ يُحِبُّ الْمُتَّقينَ‏﴾ سوره توبه، آیه 4.

[7] . ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّـهِ أَتْقاكُمْ‏﴾؛ سوره آل عمران، آیه 31.

[8] . ﴿إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّـهُ مِنَ الْمُتَّقينَ‏﴾؛ خداوند (عمل صالح را) فقط از پروا پیشگان می‌‌پذیرد. سوره مائده، آیه 27.

[9] . ﴿كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ * وَ يَبْقى‏ وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ﴾ سوره رحمن، آیه 26 و 27.

[10] . ﴿إِنْ تَتَّقُوا اللَّـهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً﴾ . سوره انفال، آیه 29.

[11] . ﴿وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّـهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئاتِهِ وَ يُعْظِمْ لَهُ أَجْراً﴾. سوره طلاق، آیه 5.

[12] . ﴿إِنَّ اللَّـهَ مَعَ الَّذينَ اتَّقَوْا وَ الَّذينَ هُمْ مُحْسِنُونَ﴾ سوره نحل، آیه 128.

[13] . ﴿وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى‏﴾

[14] . سوره حجرات، آیه 13.

[15] . تحف العقول ، ص 448 .

[16] . ﴿فَأَمَّا الْإِنْسانُ إِذا مَا ابْتَلاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَ نَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ * ‏وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ *‏ كَلاَّ﴾ (فجر17 ـ 15)