باتوجه به آنچه مطرح شد میتوان گفت که کشتن انسان بی گناه، گناه کبیره ای است که پیامدهای متعددی برای قاتل دارد که عبارتند از:
1ـ قصاص قاتل، در این صورت قاتل به دست خود، خودش را از حق حیات محروم کرده است.
2ـ در صورتی که اولیای دم قاتل قبول کنند که قصاص انجام نشود باید خونبهای او پرداخت شود که مبلغ زیادی است و قاتل را در شرایط سخت و دشوار اقتصادی قرار میدهد (هر چند بهای جان مقتول قابل مقایسه با پول نیست!)
3ـ عذاب وجدان، کسی که فرد بی گناهی را به قتل برساند، در عرصه وجدان خویش دچار تناقض و تعارض میگردد و الی الابد ناراحت است.
4ـ بیآبرو شدن در اجتماع؛ وقتی کسی انسان بی گناهی را به قتل برساند وجهه اجتماعی و حرمت شخصیت خویش را از کف میدهد و دیگران همیشه به او به چشم یک قاتل نگاه میکنند.
5ـ لطمه خوردن خانواده و افراد فامیل قاتل از گناه او؛ وقتی پدر یا مادر یا یکی از اعضای خانوادهای قاتل شود، حیثیت خانواده مورد تهدید جدی قرار میگیرد و آبروی سایر افراد این خانواده نیز دستخوش تغییر و تحول جدی میشود و بر روابط سالم اجتماعی آنها تاثیر نامناسب به جا میگذارد.
6ـ عذاب ابدی؛ کسانی که اقدام به قتل انسانهای بی گناه میکنند و قصاص نمیشوند، دیه نمیپردازند و توبه نمیکنند هم گرفتار عذاب دائمی دوزخ میشوند! خداوند متعال در این باره فرمودهاند: چنانچه کسی عمداً مومنی را بکشد، کیفرش دوزخ است که همیشه در آن خواهد بود و خداوند بر او غضب و لعنت کرده و برایش عذاب بزرگی آماده کرده است.[1]
در تفسیر نور ذیل این آیه نوشته شده است:
ـ قتل و خونریزی (بی گناهان) از گناهان کبیره است.
ـ در نظام اسلامی، هیچ مقامی حق قتل و اعدام بی جهت دیگران را ندارد.
در تفسیر نمونه هم درباره این آیه نوشته شده است: قرآن بعد از بیان حکم قتل خطا در این آیه، به مجازات کسی که فرد با ایمانی را از روی عمد به قتل برساند پرداخته است. از آنجا که آدم کشی یکی از بزرگترین جنایات و گناهان خطرناک است و اگر با آن مبارزه نشود، امنیت که یکی از مهمترین شرایط یک اجتماع سالم است به کلی از بین میرود، قرآن در آیات مختلف آن را با اهمیت فوق العادهای ذکر کرده است، تا آنجا که قتل بی دلیل یک انسان را همانند کشتن تمام مردم روی زمین معرفی میکند، میفرماید: ﴿مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَميعاً﴾: «آن کس که انسانی را بدون این که قاتل باشد و یا در زمین فساد کند بکشد، گویا همه مردم را کشته است.» [2]
به همین دلیل، در آیه مورد بحث، نیز برای کسانی که فرد با ایمانی را عمداً به قتل برسانند، چهار مجازات و کیفر شدید اخروی (علاوه بر مساله قصاص که مجازات دنیوی است) ذکر شده است:
1 ـ خلود یعنی جاودانگی در آتش دوزخ؛ میفرماید: «کسی که مؤمنی را از روی عمد بکشد مجازات او دوزخ است که در آن جاودانه میماند» ﴿وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فيها﴾.
2 ـ خشم و غضب الهی؛ میفرماید: «و خداوند بر او خشم میگیرد.» ﴿وَ غَضِبَ اللَّـهُ عَلَيْهِ﴾
3 ـ دوری از رحمت خدا؛ میفرماید: علاوه بر آن «خداوند او را از رحمتش دور میسازد» ﴿وَ لَعَنَهُ﴾.
4 ـ مهیا ساختن عذاب عظیم برای او؛ میفرماید: «و عذاب عظیمی برای او فراهم ساخته است» ﴿وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظيماً﴾. و به این ترتیب، از نظر مجازات اخروی حداکثر تشدید در مورد قتل عمد شده است، به طوری که در هیچ مورد از قرآن این چنین مجازات شدیدی بیان نگردیده است. اما کیفر دنیوی قتل عمد، همان قصاص است که شرح آن درذیل آیه 179 سوره «بقره» داده شده است.
[1] . سوره نساء، آیه 93.
[2] . سوره مائده، آیه 32.