در آیات قرآن مجید، کراراً از کم فروشی نکوهش شده، گاه در داستان «شعیب»7 در آنجا که قوم را مخاطب ساخته، می‌گوید: ﴿أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرينَ * وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقيمِ * وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدينَ﴾: «حق پیمانه را ادا کنید، و دیگران را به خسارت میفکنید * با ترازوی صحیح وزن کنید * و حق مردم را کم نگذارید، و در زمین فساد نکنید».[1]

و به این ترتیب، کم فروشی و ترک عدالت، به هنگام پیمانه و وزن را در ردیف فساد در زمین شمرده است، و این خود دلیلی بر ابعاد مفاسد اجتماعی این این کار است.

و نیز در آیات 7 و 8 سوره «الرحمن» رعایت عدالت در وزن را هم ردیف عدالت در نظام آفرینش در عالم جهان هستی قرار داده، می‌‌فرماید: ﴿وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْميزانَ * أَلاَّ تَطْغَوْا فِي الْميزانِ﴾: «خداوند آسمان را برافراشت و میزان و حساب در همه چیز گذاشت * تا شما در وزن و حساب طغیان نکنید».

اشاره به این که: مسأله رعایت عدل در سنجش، مسأله کوچک و کم اهمیتی نیست، بلکه در حقیقت جزئی از اصل عدالت و نظم کلی حاکم بر سراسر عالم هستی است.

و به همین دلیل، پیشوایان بزرگ اسلام به این مسأله اهمیت فراوانی می‌دادند، تا آنجا که در روایت معروف «اصبغ بن نباته» آمده است:

از علی7 شنیدم که بر فراز منبر می‌فرمود:

«ای گروه تجار! اول، فقه بیاموزید، و سپس تجارت کنید» و این سخن را امام7 سه بار تکرار فرمود ... و در پایان این کلام فرمود:

«تاجر فاجر است و فاجر در دوزخ، مگر آنها که به مقدار حق خویش از مردم بگیرند و حق مردم را بپردازند».[2]

و در حدیث دیگری از امام باقر7 نقل شده است: «هنگامی که امیر مؤمنان علی7 در کوفه بود، همه روز صبح در بازارهای کوفه می‌آمد، بازار به بازار می‌گشت و تازیانه‌ای (برای مجازات متخلفان) بر دوش داشت، در وسط هر بازار می‌ایستاد و صدا می‌زد: «ای گروه تجار! از خدا بترسید»!

هنگامی که بانگ علی7 را می‌شنیدند هر چه در دست داشتند بر زمین گذاشته و با تمام دل به سخنانش گوش فرا می‌دادند، سپس می‌فرمود:

«بیش از هر چیز از خداوند خیر بخواهید، و با آسان گرفتن کار بر مردم برکت بجوئید، و به خریداران نزدیک شوید، حلم را زینت خود قرار دهید، از سوگند بپرهیزید، از دروغ اجتناب کنید، از ظلم خودداری نمائید، و حق مظلومان را بگیرید، (و در مورد آنها انصاف به خرج دهید) به ربا نزدیک نشوید، پیمانه و وزن را به طور کامل وفا کنید، و از اشیاء مردم کم نگذارید، و در زمین فساد نکنید»![3]

و به این ترتیب، در بازارهای «کوفه» گردش می‌کرد، سپس به «دار الإماره» باز می‌گشت و برای دادخواهی مردم می‌نشست.

و نیز، همان گونه که در شأن نزول آیات نیز آمده، پیغمبر اکرم6 می‌‌فرماید:

«هر گروهی کم فروشی کنند، خداوند زراعت آنها را از آنها می‌گیرد، و گرفتار قحطی می‌شوند»!

از مجموع آنچه در بالا گفته شد، استفاده می‌شود: یکی از عوامل مهم نابودی و عذاب بعضی از اقوام گذشته، مسأله کم فروشی بوده است، که موجب به هم خوردن نظام اقتصادی آنها، و نزول عذاب الهی شده است.

[1] . سوره شعراء، آیات 181 تا 183.

[2] . «کافی»، جلد 5، صفحه 150، باب «آداب التجارهٔ»، حدیث 1.

[3] . «کافی»، جلد 5، صفحه 151، باب «آداب التجارهٔ»، حدیث 3 (با کمی اختصار).