روش دیگر زمینه سازی در استفاده از آزادی، نهی مردم از تبعیت بی چون و چرای متکبران است. امام علی7 در خطبه قاصعه در یک هشدار شدید می‌‌فرماید:
«هان بترسید! بترسید! از پیروی مهتران و بزرگانتان که به گوهر خود نازیدند و نژاد خویش را برتر دیدند.»
در برابر این سخن، مردم را دعوت به مشارکت و مشورت کرده می‌‌فرماید:
«پس با من، چنانکه با سرکشان سخن گویند، سخن مگویید و چونان که از تیزخویان كناره‌گیری کنند از من کناره مجویید. و با ظاهرآرایی آمیزش مدارید.»[1]
سپس می‌‌فرماید:
«و شنیدن سخن حق را بر من سنگین مپندارید، و نخواهم مرا بزرگ انگارید، چه آن‌کس که شنیدن سخن حق بر او گران افتد و نمودن عدالت بر وی دشوار بود، کار به حق و عدالت کردن بر او دشوارتر است. پس از گفتن حق، یا رای زدن در عدالت باز نایستید، که من نه برتر از آنم که خطا کنم، و نه در کار خویش از خطا ایمنم، مگر که خدا مرا در کار نفس کفایت کند که او از من بر آن تواناتر
است».[2]
اینها همه حکایت از آن دارد که علی7 درصدد تربیت و ساختن جامعه‌ای است که مردم در برابر حکمرانان راحت سخن گویند، و بیم و هراس به دل راه ندهند. جالب توجه آنکه این سخنان را حضرت امیر7 در جنگ صفین اظهار کرده است؛ یعنی درست هنگامی که می‌باید از اطاعت بی چون چرا از فرماندهی گفتگو کرد. حضرت از حق مردم و آزاداندیشی آنان سخن می‌گوید. و مهم تر از همه امیرالمؤمنین7 طی دوران حکومت خود به این سخنان عمل نمود و اسوه‌ای از حاکم اسلامی را در تاریخ به یادگار گذاشت.
[1] . نهج البلاغه، خطبه 217، ص 250.
[2] . نهج البلاغه، خطبه 217.
