از اینجا معلوم می‌شود احتمال اینکه آیه در اوایل بعثت نازل شده همان طور که بعضی از مفسرین این احتمال را داده‌اند[1] احتمال صحیحی نیست، برای اینکه این احتمال با جمله ﴿وَ اللَّـهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ﴾ سازگار نیست. زیرا در اول بعثت هنوز دین تبلیغ نشده تا در تبلیغ این امر مهم بیم از بین رفتن دین و هدر رفتن زحمات پیامبر وجود داشته باشد.

و اما در آیه مورد بحث جای به کار بردن این نکته نیست، برای اینکه اگر مراد از رسالت مجموع دین و یا اصول دین باشد و نزول آیه هم در اوایل بعثت باشد کما اینکه فرض همین است، دیگر دو چیز در بین نیست، تا گفته شود اگر این رسالت را تبلیغ نکنی رسالت را تبلیغ نکرده‌ای، زیرا فرض شد یک رسالت است نسبت به سر تا پای دین، سیاق آیة مورد بحث، سیاقی نیست که بشود آن را از آیات نازله اول بعثت شمرد، و مراد از «ما أُنْزِلَ» را هم مجموع و یا اصل دین دانست.

و همچنین روشن شد که نه تنها نمی‌‌شود مقصود از «ما أُنْزِلَ» را مجموع دین
در اوایل بعثت دانست، بلکه در هیچ زمانی به این معنا نمی‌‌توان گرفت، زیرا اشکال از جهت لغو بودن جمله «إِنْ لَمْ تَفْعَلْ» بود و این اشکال منحصر به یک زمان نیست.

علاوه بر اینکه؛ اگر مراد از رسالت، مجموع و یا اصول دین بود، قطعاً می‌بایست تاریخ نزول آیه اول بعثت باشد، كه در این صورت محذور خوف رسول اللَّه6 هم در دین به جای خود باقی خواهد بود.

پس از همه این وجوه به خوبی استفاده شد که آن چیزی را که به تازگی به رسول اللَّه6 نازل شده و فشار و تاکید همراه دارد، به هیچ تقدیر و فرضی نمی‌‌توان آن را عبارت از اصل دین و یا مجموع آن گرفت، ناگزیر باید آن را به معنای بعضی از دین و حکمی از احکام آن دانست، و آیه را بدین صورت معنا کرد: این حکمی که از ناحیه پروردگارت به تو نازل شده تبلیغ کن، که اگر این یکی را تبلیغ نکنی مثل این است که از تبلیغ مجموع دین کوتاهی کرده باشی، و لازمه این معنا این است که مقصود از «ما أُنْزِلَ» آن حکم تازه، و مقصود از «رسالت» مجموع دین باشد، و گرنه دچار همان محذور سابق خواهیم شد پس مراد این است که این حکم را تبلیغ کن و گرنه اصل دین و یا مجموع آن را تبلیغ نکرده‌ای، و این یک معنای صحیح و معقولی است.

[1] . تفسیر المنار، ج 6، ص 463.