حدیث معروفی است كه آن را هم شیعه روایت كرده است و هم سنی. معمولا حدیثی را كه مورد اتفاق شیعه و سنی باشد، نمی‌‌شود كوچك شمرد، زیرا وقتی هر دو فریق از دو طریق روایت می‌كنند، تقریبا نشان دهنده‌ی این است كه پیغمبر اكرم6 یا امام قطعا این مطلب را فرموده است.

البته عبارتها كمی با هم فرق می‌كنند ولی مضمون آنها تقریبا یكی است. این حدیث را ما شیعیان اغلب به این عبارت نقل می‌كنیم: «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً»[1] هر كس بمیرد و پیشوای زمان خود را نشناسد، مرده است از نوع مردن زمان جاهلیت. این، تعبیر خیلی شدیدی است چون در زمان جاهلیت مردم اصلا مشرك بودند و حتی توحید و نبوت هم نداشتند.

این حدیث در كتب شیعه مثل کافی، زیاد آمده و با اصول شیعه هم صد در صد قابل انطباق است. عمده این است كه این حدیث در كتاب‌های اهل تسنن هم هست. آنها در روایتی به این عبارت نقل كرده‌اند: «من مات بغیر امام مات میتهٔ جاهلیّهٔ»[2] هر كس بدون امام بمیرد، مانند این است كه در جاهلیت مرده است. عبارت دیگری كه نقل كرده اند این است: «مَنْ مَاتَ وَ لَيْسَ فِي عُنُقِهِ بَيْعَةٌ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة» آن كه بمیرد و در گردن او بیعت یك امام نباشد، مردنش از نوع مردن جاهلیت است. به عبارتی هم كه شیعه نقل می‌كند، سنیها زیاد نقل كرده‌اند. عبارت دیگر: «مَنْ مَاتَ وَ لَا إِمَامَ لَهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً» . این عبارتها خیلی زیاد است و نشان دهنده‌ی اهتمام زیاد پیغمبر اكرم6 به مسأله‌ی امامت است.

كسانی كه امامت را تنها به معنی رهبری اجتماعی می‌دانند، می‌گویند ببینید پیغمبر اكرم به مسأله‌ی رهبری تا كجا اهمیت داده كه معتقد شده است اگر امت، رهبر و پیشوا نداشته باشد، اصلا مردنش مردن جاهلی است، برای اینكه صحیح تفسیر كردن و صحیح اجرا كردن دستورات اسلامی بستگی دارد به اینكه رهبری، رهبری درستی باشد و مردم پیوندشان را با رهبر محكم كرده باشند.

آنها كه امامت را به مفهوم مرجعیّت دینی معنی می‌كنند، [در معنی این حدیث] می‌گویند كسی كه می‌خواهد دین داشته باشد، باید مرجع دینی خودش را بشناسد و بداند كه دین را از كجا بگیرد. اینكه انسان دین داشته باشد ولی دینش را از مأخذی بگیرد كه ضدّ آن است، عین جاهلیت است.

آن كسی كه امامت را در حد ولایت معنوی قبول دارد، می‌گوید این حدیث می‌خواهد بگوید كه اگر انسان مورد توجه یك ولیّ كامل نباشد، مانند این است كه در جاهلیت مرده است.

[1] . دلائل الصّدق، ص 6 و 13.

[2] . مسند احمد.