طبری می‌گوید: هنگامی که زمان طلب فرامی‌رسید، بستانکار به بدهکار می‌گفت: وام را می‌دهی یا به مبلغ ربا می‌افزایی؟ اگر بدهکار قدرت تسویه وام را داشت، می‌داد وگرنه به مبلغ ربا در هر سال افزوده می‌شد. شاید به همین جهت آیه‌ی شریفه اشاره می‌فرماید: «ای افرادی که ایمان آورده‌اید! ربا را به چند برابر افزون نخورید.»[1]
از مظاهر انحطاط جامعه‌ی جاهلی، شیوع زنا بود. هر مرد می‌توانست با چند زن ارتباط نامشروع برقرار بکند، و همان طور نیز زن می‌توانست با چند مرد ارتباط نامشروع جنسی برقرار بکند، تا جایی که زن‌ها را بالاجبار وادار به زنا می‌کردند: «و دخترهای خود را مجبور به زنا و فجور نکنید، و برای درآوردن پول به این ننگ اقدام ننمایید.»[2]
از چنین اوضاع فلاکت‌بار در عرض مدت کم رهایی یافته و به جایی رسیدند که آن را مهیار دیلمی در شعر خود چنین خلاصه می‌کند:
ای عرب! همواره دنیای شما تاریک و وحشتناک بود، تا اینکه ستاره‌ی درخشانی از طایفه‌ی هاشم درخشان شد.
به برکت تعلیم‌های حیات‌بخش او بود که در جهان قد علم کردید، در حالی که پیش از آن خیلی گمنام بوده و به سان رازی که در سینه‌ی رازدار پنهان می‌شود
بودید.
تا آن جا رسیدید که همان دسته‌ی پراکنده و دور از تمدن و معنویت که به قدرت‌های اطراف می‌گفتید با ما با مسالمت رفتار کنید، گفتید: آیا توان مقاومت در برابر ما را دارید؟
سوره تکاثر
از آنجا که یکی عادات مذموم عرب جاهلی تعصب و حس خودبرتربینی بوده است و همواره کثرت نفرات قبیله و برتری عددی آنها بر سایر قبایل موجب ارضاء این حس می‌شده است که قرآن به این موضوع اشاره می‌فرماید:
بسم الله الرحمن الرَحيمٌ
﴿أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ﴾
﴿حَتَّى زُرْتُمُ الْـمَقابِرَ﴾
﴿كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ﴾
﴿ثُمَّ كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ﴾
﴿كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقينِ﴾
﴿لَتَرَوُنَّ الْجَحيمَ ﴾
﴿ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَيْنَ الْيَقينِ﴾
﴿ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيمِ﴾
ترجمه آیات
به نام خدای رحمان و رحیم. مسابقه و مفاخره در داشتن مال و نفرات بیشتر شما را از سعادت واقعیتان به خود مشغول کرد.
تا آنجا که برای شمردن نیاکان خود به قبرستان رفتید.
نه، این مفاخرت‌ها دردی را از شما دوا نمی‌کند و به زودی خواهید فهمید.
نه، تأکید می‌کنم که به زودی خواهید فهمید.
نه، باز تأکید می‌کنم که اگر به علم الیقین برسید.
آن وقت دوزخ را خواهید دید.
آن وقت به عین الیقینش مشاهده خواهید کرد.
و سپس در آن روز از نعیم خدا بازخواست خواهید شد.
[1] . سوره آل عمران، آیه 130.
[2] . سوره نور، آیه 33.
