احسان برگرفته از حسن است که در دو معنای نعمت بخشیدن به دیگری، و احسان در کار و عمل، کاربرد دارد. کسی که علم نیکویی را بیاموزد یا عمل نیکی را انجام دهد، از جمله نیکوکاران به حساب می‌آید و بر این اساس است[1] سخن امیرمؤمنان که می‌فرماید: مردم به آنچه از کارهای شایسته و نیک می‌آموزند یا به آن عمل می‌کنند، نسبت داده می‌شوند.[2]»

واژه احسان به معنای انجام دادن کار نیک، به طور عمده در آیاتی به کار رفته است که پس از بیان اموری، از عاملان آن را به عنوان محسن مورد ستایش قرارداده است؛ چنان که در سوره بقره می‌خوانیم: ﴿وَ إِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطاياكُمْ وَ سَنَزيدُ الْمُحْسِنين﴾؛ [3] و [به خاطر بیاورید] زمانی را که گفتیم: «در این شهر [بیت المقدس] وارد شوید! و از نعمت‌‌های فراوان آن، هر چه می‌خواهید بخورید و از در [معبد بیت المقدس] با خضوع و خشوع وارد گردید و بگویید: خداوندا! گناهان ما را بریز! تا خطاهای شما را ببخشیم و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد. ».

و در جای دیگر می‌فرماید: ﴿الَّذينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّـهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ﴾؛[4] آنان که در توانگری و تنگدستی، انفاق می‌کنند و خشم خود را فرو می‌برند و از خطای مردم در می‌گذرند. و خدا نیکوکاران را دوست دارد. » خداوند در این آیات، ضمن بیان مصادیق کارهای نیک، بندگان خود را به انجام آن، ترغیب و تشویق می‌نماید.

[1]. مفردات راغب- ذیل واژه حسن.

[2]. الکافی، کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ج۱، ص۵۱.

[3]. سوره بقره؛ آیه ۵۸ .

[4]. سوره آل‌عمران، آیه ۱۳۴.