سوره مبارکه والعصر که نازل شد، خداوند به زمان قسم خورد و در پی آن فرمود: ﴿وَ الْعَصْرِ * إِنَّ الْإِنْسانَ لَفي خُسْرٍ﴾ [1] . شخصی خدمت پیامبر خدا6 رسید و گفت: من معنای ﴿لَفي خُسْرٍ﴾ را نمی‌‌فهمم. پیامبر جواب جالبی به او داد و فرمود: «فِي نُقْصَانٍ مِنَ الْعُمُرِ»[2].
کلام شگفت انگیزی است. با توجه به کلمه «نقص» در لغت، توضیح سخن پیامبر این است که پروردگار عالم سرمایه‌ای را به نام عمر به شما داده و شما روز و شب و چه بخواهید یا نخواهید در حال از دست دادن این سرمایه هستید و نمی‌توانید جلو تمام شدن آن را بگیرید و هر روز از آن کاسته می‌‌شود. البته در مقابل این سرمایه، عوض هم قرار داده است و شما می‌‌توانید این سرمایه را بدهید و عوض آن را بگیرید. پس، سرمایه، عمر است و عوض آن، بهشت و رضایت خداست. اما متاسفانه برخی سرمایه را می‌‌دهند و فقط با شکم و شهوت معامله می‌‌کنند و شما نمی‌‌دانید که این خسارت چقدر خطرناک است!
قرآن به عصر قسم می‌‌خورد که: آن کسی که سرمایه را بپردازد ولی عوض مناسب دریافت نکند در خسران است، ولی آن کس که این سرمایه را به پروردگار بپردازد پیروز است.
کلام امیرمؤمنان7 در دعای کمیل چنین است: «أَسْأَلُكَ بِحَقِّكَ وَ قُدْسِكَ وَ أَعْظَمِ صِفَاتِكَ وَ أَسْمَائِكَ أَنْ تَجْعَلَ أَوْقَاتِي مِنَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ بِذِكْرِكَ مَعْمُورَةً وَ بِخِدْمَتِكَ مَوْصُولَةً وَ أَعْمَالِي عِنْدَكَ مَقْبُولَةً حَتَّی تَكُونَ أَعْمَالِي وَ أَوْرَادِي كُلُّهَا وِرْدا وَاحِدا». پس اگر من یک عمری هم کار کنم ولی نتوانم به قبولی تو برسانم باز هم در خسران هستم. من باید یک طرفه بشوم و هیچ جاذبه‌ای مرا این طرف و آن طرف نکشد و فقط باید خدایی محض بشوم.
و سپس فرمود: «قَوِّ عَلَی خِدْمَتِكَ جَوَارِحِي وَ اشْدُدْ عَلَی الْعَزِيمَةِ جَوَانِحِي وَ هَبْ لِيَ الْجِدَّ فِي خَشْيَتِكَ وَ الدَّوَامَ فِي الاتِّصَالِ بِخِدْمَتِكَ حَتَّی أَسْرَحَ إِلَيْكَ فِي مَيَادِينِ السَّابِقِينَ وَ أُسْرِعَ إِلَيْكَ فِي الْبَارِزِينَ وَ أَشْتَاقَ إِلَی قُرْبِكَ فِي الْمُشْتَاقِينَ وَ أَدْنُوَ مِنْكَ دُنُوَّ الْمُخْلِصِينَ وَ أَخَافَكَ مَخَافَةَ الْـمُوقِنِينَ وَ أَجْتَمِعَ فِي جِوَارِكَ مَعَ الْـمُؤْمِنِينَ»
این سرمایه را هر کسی این گونه خرج کند عوض آن را هم می‌‌گیرد و عوض آن نیز عوضی ابدی است:[3]
قیمت شما عظیم‌‌ترین قیمت گوهر آفرینش است و عوض شما در درجه اول، رضایت خداست. این عوضِِِ روح و دل شما، و بهشت هم عوض جسم شماست. پس ما نباید آن را با شکم و با شهوت و با رفیق و همنشین بد معامله کنیم.
|
مهر تو را به عالم امکان نمی‌‌دهم |
|
این گنج پربهاست من ارزان نمی‌‌دهم |
[1] . سوره عصر، آیه 2.
[2] . مجاز القرآن، أبی عبیده: ج2، ص10؛ غریب القرآن، نیزیدی: ص440؛ تفسیر القرآن، ابن‌قتیبه: ص538؛ المفردات: ص147.
[3] . سوره عصر، آیه 3.
