آنچه تاکنون بیان شد یک صورت تحقق فضل و رحمت بود که به شکل اوامر و نواهی تجلی یافته است. صورت دوم تحقق فضل و رحمت، به صورت رضایت و بهشت تجلی مییابد. البته همه میدانید و از آیات قرآن مجید هم به دست میآید که رضوان و رحمت الهی از دل همین فضل و رحمت تشریعی ظهور میکند.
بنابراین، اگر فضل و رحمت خدا، به صورت اوامر و نواهی و نیز به صورت رضایت الهی و بهشت نصیب ما نمیشد آنگاه: «ما در خسران شدیدی واقع میشدیم». [1] خداوند متعال در سوره عصر از خسران انسان خبر میدهد و میفرماید: ﴿إِنَّ الْإِنْسانَ لَفي خُسْرٍ﴾. خیلیها کاخ و باغ و پول و طلا و نقره دارند و به ظاهر نیز خوش هستند، اما معنای این جمله ﴿لَفي خُسْرٍ﴾ را نمیفهمند و وقتی کسی به آنان بگوید که شما در خسرانید، میخندند، مثل آن گنهکاری که به موسی7 خندید. موسی7 به کسی گفت: هر کس که به گناه عادت کند و گناه را روی گناه انباشته کند قلبش سیاه میشود. او خندید و گفت: موسی من یک عمر است که گناه میکنم و دلم هم سیاه نشده است. موسی7 گفت: سیاهی دلت بالاتر از این نمیشود که به جایی رسیدهای که دیگر نمیفهمی که دلت سیاه شده است.
قرآن مجید هم میفرماید: قومی هستند که وقتی با آنها حرف میزنی و سخن از آیات الهی میگویی میخندند.
[1] . سوره بقره، آیه 64 ﴿لَكُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرينَ﴾.