این نام که در سوره احزاب، آیه 40 آمده، از ریشه « ختم» به معنی«پایان» گرفته شده است. «خاتم» چیزی است که با آن پای نامه‌ها، اسناد و دفاتر را مهر می‌‌زدند. از آنجا که مهر زدن در خاتمه و پایان، قرار می‌‌گیرد، نام خاتم بر وسیله مهر زدن، گذارده شده است. اگر یکی از معانی خاتم، نگین انگشتر است به خاطر این است که نقش مهرها را روی انگشترها نیز می‌کندند و به وسیله آنها، نامه‌‌ها و رسایل را مهر می‌‌زدند و یا به خاطر آن است که کار گذاشتن نگین انگشتر، آخرین عملی است که در ساختن انگشتر انجام می‌‌گیرد و این اشکال شبهه افکنان که پیامبر6 چون نگین انگشتری در میان انبیا است، نه پایان بخش آنان، وارد نیست.[1]

در کتاب «التحقیق» آمده است: ختم یعنی کامل شدن چیزی و به آخر و انتها رسیدن. نکته جالب این که در قرآن مجید، ماده ختم و مشتقات آن، در هفت مورد دیگر به کار رفته است و بدون استثناء به معنی پایان دادن به چیزی و یا مهری که در پایان می‌زنند، آمده است و این خود دلالت دارد که آیه مورد بحث نیز، مفهومی جز این ندارد که پیامبر خاتم6 پایان بخش سلسله انبیاء است و مهری است که در پایان دفتر رسالت، خورده است. مانند: ﴿الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلى‏ أَفْواهِهِمْ وَ ‏َ... ﴾؛ امروز (روز قیامت) مهر بر دهانشان می‌نهیم و دست‌های آن‌ها با ما سخن می‌گویند.[2] و ﴿خَتَمَ اللَّـهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‏ سَمْعِهِمْ وَ ‏َ. .. ﴾؛ خداوند بر دل‌ها و گوش‌های آن‌ها (منافقان) مهر نهاده و بر چشم‌های آن‌ها پرده‌ای است.[3]

در همین خصوص جابر از پیامبر6، روایت می‌کند: حضرت فرمودند: «مثل من در میان پیامبران، همانند مردی فرزانه است که ساختمان پر شکوهی را می‌سازد و آن را کامل و جالب می‌آراید و تنها جای یک خشت طلایی و گران بها را خالی می‌گذارد، روشن است که هر کسی به آن بنای پر شکوه و تماشایی وارد می‌‌گردد، می‌گوید: راستی چه کاخ پر شکوهی است، جز این‌که جای یک خشت طلایی خالی است. آن‌گاه پیامبر گرامی6 فرمود: و من جایگاه آن خشت سرنوشت ساز و آخرین هستم و با آمدن من، برای رساندن آخرین و جاودانه‌ترین پیام الهی حلقه رسالت و پیامبری تکمیل شد و رسالت پایان یافت.»[4]

در این میان ممکن است این اشکال پیدا شود که قرآن می‌گوید: «پیامبر خاتم، پایان دهنده انبیاء است، و نه پایان دهنده رسولان، لذا ممکن است سلسله انبیاء با ظهور ایشان پایان یابد، ولی سلسله رسولان، پایان نیابد. جواب این است که با توجه به این که هر رسولی، نبی نیز هست، بنابراین اگر کسی خاتم انبیا باشد به طریق اولی، خاتم رسولان نیز هست.»[5]