سپس خدای تعالی فرمود: سختیهائی كه بر دوش امتهای پیشین بود از گردن امت تو برداشتم و آن سختی این بود که:
1 ـ كردار كسی از امتها را نپذیرفتم مگر آنكه آن را در جاهائی كه بر ایشان انتخاب كرده بودم انجام دهند، ولی برای تو و امتت تمام زمین را پاكیزه و محل سجود قرار دادم این یكی از سختیها بود كه از دوش امت تو برداشتم.
2 ـ و در امتهای پیش دستور چنین بود كه قربانیانشان را به گردن میگرفتند و به بیت المقدس میبردند. هر كس قربانیش پذیرفته میشد آتشی میفرستادم و قربانی را میسوخت و اگر قبول نمیشد آتش آسیبی به آن قربانی نمیرساند. ولی قربانیان امت تو را در شكم فقرا و بینوایانشان قرار دادم از هر كس قبول شود پاداش او را چندین برابر قرار دادم و اگر قبول نمیشد سختیهای دنیا را از او بر میداشتم و این مشكل را از امت تو برداشتم و این از مشكلات پیشینیان بود.
3 ـ و بر امتان گذشته نماز در نیمههای شب و نیمه روز واجب شده بود و این از مشكلات آنان بود ولی از امت تو برداشتم و بر آنان واجب كردم در هر وقت روز كه بخواهند بخوانند در حال نشاط.
4 ـ و بر امّتان گذشته پنجاه ركعت نماز در پنج وقت واجب شده بود كه این عمل بر آنان دشوار بود ولی از امت تو برداشتم.
5 ـ برای امّتهای گذشته، پاداش یك عمل نیك یكی نوشته میشد و كیفر یك عمل بدهم یكی بود، ولی پاداش یك عمل نیك امت تو را ده تا و كیفر یك كار بد را یكی قرار دادم.
6 ـ در امت گذشته هر گاه کار خیری را نیت میکردند چیزی برایشان نوشته نمیشد و هر گاه اراده گناه میکردند بر ایشان گناه نوشته میشد. اگر چه عمل را انجام نمیداد ولی این قانون را از میان امت تو برداشتم. پس هر گاه اراده گناه کنند، ولی انجام ندهند بر آنان چیزی نوشته نمیشود. ولی اگر یک نفر از امت تو اراده کار نیک نماید برایش پاداش نوشته میشود.
7 ـ برنامه در امت گذشته این بود که هر گاه گناهی انجام داده میشد بر در خانههاشان نوشته میشد که مثلا دیشب چنین گناهی را انجام داده و توبه آنان را از گناه چنین قرار میدادم؛ که هر غذائی که از غذاها بهتر دوست دارند بر آنان حرام میکردم.
8 ـ برنامه در امتهای گذشته چنین بود که یکی از آنان برای گناهی که مرتکب شده بود باید صد سال یا دویست سال از یک گناه توبه میکرد. بعد هم من بدون کیفر کردارش توبه او را قبول نمیکردم، اما این بار گران را هم از دوش امت تو برداشتم. همانا مردی از امت تو صد سال گناه میکند بعد به یک چشم به هم زدن توبه میکند من تمام گناهانش را میبخشم و توبهاش را میپذیرم.
9 ـ برنامه در امتهای پیشین چنین بود که هر گاه لباسشان نجس میشد میبایست قطع کنند. ولی آب را برای امت تو پاککننده از جمیع ناپاکیها قرار دادم و خاک را در اوقات معین و این نیز از سختیهای مربوط به امتهای گذشته بود که از امت تو برطرف کردم.
سپس رسول خدا6 عرض کرد: اکنون که امت من مشمول لطف و رحمت تو قرار گرفتهاند بر این مرحمتها افزوده فرما.
خدای تعالی به پیامبر الهام کرد که بگوید: ﴿رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا﴾ سپس خدای تعالی فرمود: انجام دادم آنچه خواستی برای امتّت همانا بلاهای بزرگ امتان گذشته را از امت تو برداشتم و این فرمان و حکم من است در تمام امتها که بر کسی تکلیف از اندازه قدرتش بیشتر بار نکنم.
بعد پیامبر عرض كرد: ﴿وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا﴾[1] ما را به بخش، ما را بیامرز، بر ما رحم فرما تو سید و مولای ما هستی خدای تعالی فرمود: انجام دادم آنچه را خواستی كه امت تو بر سایر امتها فخر و نازش كنند.
بعد پیامبر عرض كرد: ﴿فَانْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْكافِرِینَ﴾[2] ما را بر كافران پیروزی ده. خدای تعالی فرمود انجام دادم ای احمد و قرار دادم امت تو را مانند خالی سفید در بدن گاوی سیاه. اینان نیرومندانند، پیروزشوندگانند، همه خدمتكارشان و خود خدمت كسی را نمیكنند به واسطه كرامت تو بر من و سزاوار است كه من دین تو را آشكارا كنم بر سایر ادیان به طوری كه در شرق و غرب جهان دینی جز دین تو باقی نماند كه همه به اهل دین تو جزیه بپردازند در حالت ذلت و
پستی.
و بار دیگر نیز او را مشاهده کرد، نزد «سدرهٔ المنتهیٰ»، که «جنّتُ المَأویٰ» در آنجاست! در آن هنگام که چیزی [= نور خیرهکنندهای] سدرهٔ المنتهی را پوشانده بود،چشم او هرگز منحرف نشد و طغیان نکرد (آنچه دید واقعیّت بود)! او پارهای از آیات و نشانههای بزرگ پروردگارش را دید![3]
ای برادر یهودی اینها از مناجاتهای خدا با موسی7 در طور سینا بزرگتر است. بعد خداوند اضافه كرد برای محمّد كه تمام پیامبران پشت سر او نماز خواندند و به وی اقتدا كردند.
در آن شب بهشت و جهنم را دید او را بر فراز آسمانها یكی پس از دیگری برد، فرشتگان همه بر وی سلام و درود فرستادند اینها بیشتر است از آنچه كه خدا به موسی عنایت فرموده.
[1] . سوره بقره، آیه
[2] . سوره بقره، آیه
[3] . سوره النجم، آیه 17 ـ 13.
﴿وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْری * عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی * عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوی * إِذْ یغْشَی السِّدْرَةَ ما یغْشی * ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی * لَقَدْ رَأی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْكُبْری﴾