بازیچه، اندک و ناچیز، مایه غرور و اغفال، جلوه‌گر برای کفار، تزیین شده با مال و فرزند، غنچه‌ای که برای هیچ‌کس گل نمی‌کند، فانی و محدود، اینها همه
اوصاف دنيا در قرآن است؛ آیا این دنیا دوست‌داشتنی، خیره‌کننده و راضی‌کننده است؟

قرآن نظام دنیا را اعتباری دانسته که سرانجام باید به نظام حقیقی منتهی شود بر همین اساس در این دنیا افراد در سعادت و شقاوت یکدیگر شریک و مؤثرند و به همین دلیل مسئولیت و سرنوشت مشترک نیز وجود دارد.

خداوند در قرآن در برخی از آیات، دنیا را مورد مدح قرار داده و در برخی دیگر، نکوهش کرده و آن را متاع فانی و مایه غرور و غفلت شمرده است. این تعبیرات دوگانه ترسیم دنیا و تبیین آن در فرهنگ قرآن ‌کریم را ضرورت می‌بخشد.

حجت‌الاسلام «محسن قرائتی» استاد تفسیر قرآن کریم در کتاب «دقایقی با قرآن» در تفسیر آیه 60 سوره مبارکه «قصص»؛

«﴿وَ مَا أُوتِيتُم مِّن شَيءٍ فَمَتَاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ زِينَتُهَا وَ مَا عِندَاللهِ خَيرٌ وَ أَبْقَي أَفَلَا تَعْقِلُونَ﴾؛ و هر آنچه به شما داده شده است کالای زندگی دنیا و زیور آن است و آنچه نزد خداست بهتر و پایدارتر است پس چرا نمی‏اندیشید»، آورده است:

در قرآن مجید، از دنیا و زندگانی دنیا تعبیرهای مختلفی یاد شده و انسان‌ها را از اقبال به آن و اغفال در برابر آن بر حذر داشته است، از جمله:

* دنیا عارضی است؛ ﴿عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا﴾[1]

* دنیا بازیچه است؛ ﴿‌وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ﴾[2]

* دنیا اندک و ناچیز است؛ ﴿فَمَا مَتَاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الآخِرَةِ إِلاَّ قَلِيلٌ﴾[3]

* زندگی دنیا مایه غروز و اغفال است؛ ﴿وَ ما الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ﴾[4]

* زندگی دنیا برای کفار جلوه دارد؛ ﴿زُينَ لِلَّذِينَ کَفَرُواْ الْحَياةُ الدُّنْيا﴾[5]

* مال و فرزند جلوه‌های دنیا هستند؛ ﴿الْـمَالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا﴾[6]

* دنیا غنچه‌ای است که برای هیچ‌کس گل نمی‌کند؛ ﴿زَهْرَةَ الْحَياةِ الدُّنيا﴾[7]

* چرا آخرت را به دنیا می‌فروشید؟؛ ﴿اشْتَرَوُاْ الْحَياةَ الدُّنْيا بِالآَخِرَةِ﴾[8]

* چرا به دنیای فانی و محدود راضی می‌شوید؟؛ ﴿أَرَضِيتُم بِالْحَياةِ الدُّنْيا﴾[9]

* چرا به دنیای کوچک و زودگذر شاد می‌شوید؟؛ ﴿وَ فَرِحُواْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا﴾[10]

* چرا دنیا را به آخرت ترجیح می‌دهید؟؛ ﴿يسْتَحِبُّونَ الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَي الآخِرَةِ﴾[11]

* چرا به دنیاداران خیره می‌شوید؟؛ ﴿لاَ تَمُدَّنَّ عَينَيکَ إِلَي مَا مَتَّعْنَا بِهِ﴾[12]

* چرا فقط به دنیا فکر می‌کنید؟؛ ﴿لَمْ يرِدْ إِلَّا الْحَياةَ الدُّنْيا﴾[13]

* آیا دنیاگرایان نمی‌دانند که جایگاهشان دوزخ است؟؛ ﴿وَ آثَرَ الْحَياةَ الدُّنْيا؛ فَإِنَّ الْجَحِيمَ هِي الْـمَأْوَي﴾[14]

البته این همه هشدار به خاطر کنترل مردم دنیاگراست و آنچه در آیات و روایات انتقاد شده؛ از دنیاپرستی، آخرت‌فروشی، غافل شدن، سرمست شدن و حق فقرا را ندادن است. اما اگر افرادی در چارچوب عدل و انصاف سراغ دنیا بروند و از کمالات دیگر و آخرت غافل نشوند و حق محرومان را ادا کنند و در تحصیل دنیا، یا مصرف آن، ظلم نکنند، این‌گونه مال و دنیا، فضل و رحمت الهی است.

[1] . آیه 94، سوره مبارکه «نساء».

[2] . آیه 32، سوره مبارکه «انعام».

[3] . آیه 38، سوره مبارکه «توبه».

[4] . آیه 185، سوره مبارکه «آل‌عمران».

[5] . آیه 212، سوره مبارکه «بقره».

[6] . آیه 46، سوره مبارکه «کهف».

[7] . آیه 131، سوره مبارکه «طه».

[8] . آیه 86، سوره مبارکه «بقره».

[9] . آیه 38، سوره مبارکه «توبه».

[10] . آیه 26، سوره مبارکه «رعد».

[11] . آیه 3، سوره مبارکه «ابراهیم».

[12] . آیه 88، سوره مبارکه «حجر».

[13] . آیه 29، سوره مبارکه «نجم».

[14] . آیه 38 و 39، سوره مبارکه «نازعات».