مي‌دانيم كه بسياري از اهل تسنن وقتي كه نام علي7 را مي‌برند به جاي (عليه السلام) مي‌گويند :

«كرم الله وجهه؛ خداوند مقامش را ارجمند كند. »

در حالي كه در مورد ساير صحابه رسول خدا6 مي‌گويند:

«رضي الله عنه؛ خدا از او راضي شود. »

زيرا خود آن‌ها معتقدند كه امام علي7 گناهي نكرده است تا درباره‌اش «رضي الله عنه» گفته شود، بلكه بايد درباره علی «عليه السلام» گفت: «خدا بر مقامش بيافزايد»

اينك، اين سؤال پيش مي‌آيد كه چرا با ذكر نام علي7 جمله «عليه‌السلام» نمي‌گويند؟

براي پاسخ به اين سؤال به مناظره زير توجه كنيد:

دكتر سماوي تيجاني، در مسير خود از قاهره به عراق، در ميان كشتي، دوستي دانشمند پيدا كرد به نام «استاد منعم» كه از استادان دانشگاه و دانشمندان شيعه از اهالي عراق بود.

آن دو در كشتي با هم گفت و گو مي‌كردند. و سپس در عراق به گفت و گو و مناظرات خود ادامه دادند.

يكي از مناظرات اين بود كه روزي در خانه «استاد منعم» در بغداد، چنين مناظره شد:

دكتر سماوي:

شما شيعيان مقام علي7 را به قدري بالا مي‌بريد كه او را در رديف پيامبر اسلام6 قرار مي‌دهيد، زيرا بعد از نام او به جاي «كرم الله وجهه» و. . . جمله «عليه السلام» يا «عليه الصلاهٔ و السلام» مي‌گوييد، با اينكه سلام و صلوات مخصوص پيامبر6 است. چنان كه در قرآن مي‌خوانيم:

«﴿إِنَّ اللهَ وَ مَلَائِكتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾؛

همانا خداوند و فرشتگان بر پيامبر درود مي‌فرستند. اي كساني كه ايمان آورده‌ايد بر او درود بفرستيد و سلام دهيد و تسليم فرمانش باشيد. »

استاد منعم:

آري، درست گفتي! ما هنگامي كه نام اميرمؤمنان علي7 و ساير امامان معصوم: را مي‌بريم، «عليه‌السلام» مي‌گوييم، ولي اين به آن معني نيست كه ما آن‌ها را پيامبر و يا در درجه پيامبر اسلام6 مي‌دانيم.

دكتر سماوي:

پس به چه دليل بر آن‌ها سلام و صلوات مي‌فرستيد؟

استاد منعم:

به دليل همين آيه‌اي كه خوانده شد:

«إِنَّ اللهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ. . . »

آيا تفسير اين آيه را خوانده‌اي؟

مفسران شيعه و سني به اتفاق نقل مي‌كنند:

هنگامي كه اين آيه نازل شد، جمعي از اصحاب از پيامبر6 پرسيدند:

«اي رسول خدا، اصل چگونگي صلوات و سلام بر تو را فهميديم، ولي نفهميديم چگونه بر تو درود و صلوات بفرستيم؟»

پيامبر6 در پاسخ فرمود:

بگوييد : «﴿اللَّـهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، كَما صَلَّيتَ عَلى‏ إِبْراهيمَ وَ آلِ إِبْراهيمَ فِي الْعالَمينَ إِنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ﴾؛

خدايا! درود و رحمت بفرست بر محمد و آل محمد، همان گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم در ميان جهانيان درود و رحمت فرستادي، تو ستوده والا هستي. »[1]

نيز فرمود:

«لا تصلوا عَليَّ الصَّلاة البتراء؛

هرگز بر من صلوات ناقص نفرستيد. »

پرسيدند:

«صلوات ناقص چيست؟»

فرمود: اينكه فقط بگوييد :

«اللَّـهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ» (بدون دنباله آن) ناقص است،

بلكه بگوييد: «اللَّـهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»، كه صلوات كامل است[2]

در روايات متعدد آمده است؛ كه صلوات كامل بفرستيد، و جمله «آل محمد» را در آخر آن حذف نكنيد، و حتي در تشهد نماز، تمام فقهاي اهل بيت: آن را واجب مي‌دانند، و از فقهاي اهل تسنن، امام شافعي آن را در تشهد دوم نماز‌هاي واجب، واجب مي‌داند.[3]

جالب اينكه شافعي بر اساس همين فتوا، در شعر معروف خود چنين تصريح مي‌كند:

«اي اهل بيت رسول خدا! دوستي شما فريضه و واجبي است كه خداوند در قرآن، آن را نازل كرده است،

در مقام و عظمت شما همين بس كه هر كس در نماز بر شما صلوات نفرستد، نمازش باطل است. »[4]

دكتر سماوي در حالي كه سخت تحت تأثير قرار گرفته بود، و اين گفتار مستدل بر قلبش نشسته بود گفت:

در اين جهت مي‌پذيرم كه آل محمد6 شريك در صلوات پيامبر6 هستند،

و ما هم وقتي كه صلوات بر پيامبر6 مي‌فرستيم، اصحاب و آل آن حضرت را نيز شريك در صلوات مي‌سازيم.

ولي اين را قبول نداريم كه اگر تنها نام علي ذكر شد، بگوييم «عليه‌السلام» يا «سلام خدا بر او».[5]

استاد منعم:

آيا كتاب صحيح بخاري را قبول داريد؟

دكتر سماوي:

آري، اين كتاب را امامي عالي مقام از امامان مورد قبول اهل تسنن، تأليف كرده، و صحيح‌ترين كتاب بعد از قرآن است.

استاد منعم كتاب صحيح بخاري را از كتابخانه‌اش آورد و صفحه‌اي از آن را گشود و به من داد تا بخوانم.

ديدم در آن صفحه نوشته است:

فلان شخص ما را حديث كرد، از فلان شخص ديگر و او از على «عليه السلام»، من تا جمله «عليه السلام» را ديدم تعجب كردم، باور نمي‌كردم كه حقيقت داشته باشد،

با خود مي‌گفتم نكند اين كتاب صحيح بخاري نباشد، سراسيمه بار ديگر آن را گرفتم و دقيق خواندم، ديدم همان است كه ديده بودم، شك و ترديدم برطرف شد.

استاد منعم صفحه ديگري از كتاب صحيح بخاري را گشود كه در آن نوشته بود:

«علي بن الحسين «عليه السَّلام» ما را حديث كرد.»

ديگر هيچ جوابي نداشتم جز اين كه شگفت زده بگويم: سبحان الله!

بعدا من بار ديگر با ناباوري كتاب صحيح بخاري را ورق زدم. ديدم در مصر توسط «انتشارات شركت حلبي و فرزندان» چاپ شده است... .[6]

به هر حال راهي جز پذيرفتن حقيقت نداشتم.[7]

بعضی از سایت‌های معروف تحقیق محقق محترم سید محمّد شفیعی مازندرانی تحت عنوان «چهل حدیث در باب اعجاز صلوات بر محمّد و آل محمّد6» نقل کرده‌اند با اشاره به حدود 170 منبع و مصدر با اینکه شماره احادیث ذکر شده در قبل مشخص شده در پاورقی نیامده ولی سعی شد پاورقی‌های متن هم به خاطر اهمیت موضوع تهیه شود.

[1] . صحيح بخاري: ج 6، ص 51 ؛ صحيح مسلم: ج 1، ص 305.

[2] . الصواعق المحرقه: ص 144.

[3] . شرح نهج البلاغه: ابن ابي الحديد: ج 6، ص 144.

[4] . شافعی، پیشوای اهل سنت گفته است:

[5] . مترجم گويد: در قرآن در آيه 130 سوره صافات مي‌خوانيم: «سلام علي ال ياسين؛ سلام بر ال ياسين»

از ابن عباس نقل شده است كه منظور از آل ياسين آل محمد6 هستند. بنابراين مطابق قرآن، رواست كه با ذكر هر يك از امامان آل محمد6 بگوييم: «عليه‌السلام». حتي افرادي كه از علماي متعصب اهل تسنن مثل «ابن روزبهان» كه به اشكال تراشي معروف است، قبول دارد كه منظور از «آل ياسين» آل محمد6 هستند. جالب اينكه در سوره صافات بر افرادي مانند نوح، (آيه 79) و ابراهيم (آيه 109) و موسي و ‌هارون (آيه 120) و همه مرسلين (آيه 182) سلام شده است.

[6]. از اين مطالب مي‌توان فهميد كه آل محمّد6 در رديف پيامبران هستند و آيه مذكور با توجه به برتري محمد بر ساير پيامبران دليل بر افضليت و امامت آل محمد6 است. (دلايل الصدق: ج 2، ص 398).

[7] . «آنگاه. . . . هدايت شدم»: ص 67-65 (با تلخيص و اقتباس).