حدیث (1)

قال رسول الله :

مَن رُزِقَ تُقیً فَقَد رُزِقَ خَیرَ الدنّیا وَ الآخِرَةِ.

هر کس تقوا روزی‌اش شود، خیر دنیا و آخرت روزی او شده است. [1]

حدیث (2)

امام علی :

اِنَّ التَّقوی مُنتَهی رِضَی الله مِن عِبادِهِ وَحاجَتُهُ مِن خَلقِهِ فَاتَّقُوا الله الَّذی اِن اَسرَرتُم عَلِمَهُ وَاِن اَعلَنتُم کتَبَهُ؛

نهایت خشنودی خداوند از بندگانش و خواسته او از آفریدگانش تقواست، پس تقوا از خداوندی بکنید که اگر پنهان کنید می‌داند و اگر آشکار سازید می‌نویسد. [2]

حدیث (3)

امام علی :

لَو اَنَّ السَّماواتِ وَالْاَرضَ کانَتا عَلی عَبدٍ رَتقا ثُمَّ اتَّقَی الله لَجَعَلَ الله لَهُ مِنها مَخرَجا وَ رَزَقَهُ مِن حَیثُ لا یحتَسِبُ؛

اگر آسمان‌ها و زمین راه را بر بنده‌ای ببندند و او تقوای الهی پیشه کند، خداوند حتما راه گشایشی برای او فراهم خواهد کرد و از جایی که گمان ندارد روزی‌اش خواهد داد. [3]

حدیث (4)

امام علی :

اِنَّ لِاَهلِ التَّقوی عَلامات یعرَفونَ بِها: صِدقُ الحَدیثِ وَاَداءُ الامانَةِ وَالوَفاءُ بِالعَهدِ و ... ؛

تقواپیشگان نشانه‌هایی دارند که با آن‌ها شناخته می‌شوند: راستگویی، امانت‌داری، وفای به عهد و... . [4]

حدیث (5)

امام علی :

اَلتَّقِیُّ سابِقٌ اِلی کلِّ خَیرٍ؛

تقواپیشه برای انجام هر کار خیری سبقت می‌گیرد. [5]

حدیث (6)

امام باقر :

اِنَّ الله عَزَّوَجَلَّ یقی بِالتَّقوی عَنِ العَبدِ ما عَزُبَ عَنهُ عَقلُهُ وَیجَلّی بِالتَّقوی عَنهُ عَماهُ وَ جَهلَهُ؛

خداوند به وسیله تقوا بنده را حفظ می‌کند از آنچه که عقلش به آن نمی‌رسد و کور دلی و نادانی او را بر طرف می‌سازد. [6]

حدیث (7)

قال رسول الله :

اَتقَی النّاسِ مَن قالَ الحَقَّ فیما لَهُ وَ عَلَیهِ؛

باتقواترین مردم، کسی است که در آنچه به نفع یا ضرراوست، حق رابگوید.[7]

حدیث (8)

قال رسول الله :

تَمامُ التَّقوی اَن تَتَعَلَّمَ ما جَهِلتَ وَتَعمَلَ بِما عَلِمتَ؛

تمام و کمال تقوا این است که آنچه را نمی‌دانی بیاموزی و بدانچه می‌دانی عمل کنی. [8]

حدیث (9)

قال الصادق :

سُئِلَ الصّادِقُ عَن قَولِ الله عَزَّوَجَلَّ: (اِتَّقُوا الله حَقَّ تُقاتِهِ) قال: یطاعُ فَلا یعصی ویذکرُ فَلا ینسی وَیشکرُ فَلا یکفَرُ؛

از امام صادق درباره آیه (تقوای الهی داشته باشید آنگونه که حقّ تقواست) سؤال شد، فرمودند: از خدا فرمان می‌برد و نافرمانی نمی‌کند، به یاد اوست و فراموشش نمی‌کند، شکرگزار اوست و کفران نمی‌کند. [9]

حدیث (10)

قال رسول الله :

لایکونُ الرَّجُلُ مِنَ المُتَّقینَ حَتّی یحاسِبَ نَفسَهُ اَشَدَّ مِن مُحاسَبَةِ الشَّریک لِشَریکهِ فَیعلَمَ مِن اَینَ مَطعَمُهُ وَمِن اَینَ مَشرَبُهُ وَمِن اَینَ مَلبَسُهُ اَمِن حِلٍّ ذلِک اَم مِن حَرامٍ؛

انسان از تقواپیشگان نیست مگر آن که سخت تر از حسابرسی شریک از شریک، از خود حساب بکشد و بداند خوردنی، نوشیدنی و پوشیدنی‌اش از کجاست آیا از حلال است یا حرام؟ [10]

حدیث (11)

قال رسول الله :

لا یزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما اَمـَروا بِالمَعروفِ وَ نَهَوا عَنِ المُنـکرِ وَ تَعاوَنوا عَلَی البِرِّ وَ التَّقوی فَاِذا لَم یفعَلوا ذلِک نُزِعَت مِنهُمُ البَرَکاتُ وَ سُلِّطَ بَعضُهُم عَلی بَعضٍ وَ لَم یکن لَهُم ناصِرٌ فِی الارضِ وَ لا فِی السَّماءِ؛

تا زمانی که مردم، امر به معروف و نهی از منکر نمایند و در کارهای نیک و تقوا به یاری یکدیگر بشتابند، در خیر و سعادت خواهند بود، اما اگر چنین نکنند، برکت‌ها از آنان گرفته شود و گروهی بر گروه دیگر سلطه پیدا کنند. نه در زمین یاوری دارند و نه در آسمان. [11]

حدیث (12)

قال رسول الله :

ما مِن شابٍ تَزَوَّجَ فی حَداثَةِ سِنِّهِ اِلاّ عَجَّ شَیطانُهُ: یا وَیلَهُ، یا وَیلَهُ! عَصَمَ مِنّی ثُلُـثَی دینِهِ، فَلیتَّقِ الله العَبدُ فِی الثُّـلُثِ الباقی ؛

هر جوانی که در سن کم ازدواج کند، شیطان فریاد بر می‌آورد که: وای برمن، وای بر من! دو سوم دینش را از دستبرد من، مصون نگه داشت. پس بنده باید برای حفظ یک سومِ باقی مانده دینش، تقوای الهی پیشه سازد. [12]

حدیث (13)

قال رسول الله :

مَن سَرَّهُ اَن يُنْسَأَ لَه‏ فی عُمُرِهِ وَ یوَسَّعَ لَهُ فی رِزقِهِ فَلیتَّقِ الله وَ لْیَصِل رَحِمَهُ؛

هر کس دوست دارد که عمرش طولانی و روزی‌اش زیاد شود، تقوای الهی پیشه کند و صله رحم نماید. [13]

حدیث (14)

امام صادق :

اِتَّقُوا الله، وَعَلَیکم بِأَداءِ الامانَةِ إِلی مَنِ ائتَمَنَکم فَلَو أَنَّ قاتِلَ أَمیرِالمُؤمِنینَ ائتَمَنَنی عَلی أَمانَةٍ لَأَدَّیتُها إِلَیهِ؛

تقوای الهی پیشه کنید و امانت را به کسی که شما را امین دانسته است، باز گردانید، زیرا حتّی اگر قاتل جدم امیرالمؤمنین امانتی را به من بسپرد هر آینه آن را به او بر می‌گردانم. [14]

حدیث (15)

قال رسول الله :

لا یزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما أمَروا بِالمَعروفِ وَنَهَوا عَنِ المُنکرِ وَتَعاوَنوا عَلَی البِرِّ وَالتَّقوی فَإذا لَم یفعَلوا ذلِک نُزِعَت مِنهُمُ البَرَکاتُ، وَسُلِّطَ بَعضُهُم عَلی بَعضٍ، وَلَم یکن لَهُم ناصِرٌ فِی الأرضِ وَلا فِی السَّماءِ؛

تا زمانی که مردم امر به معروف و نهی از منکر نمایند و در کارهای نیک و تقوا به یاری یکدیگر بشتابند در خیر و سعادت خواهند بود، اما اگر چنین نکنند، برکت‌ها از آنان گرفته شود و گروهی بر گروه دیگر سلطه پیدا کنند و نه در زمین یاوری دارند و نه در آسمان. [15]

حدیث (16)

لقمان حکیم :

یا بُنَی لاتَعدُ بَعدَ تَقوَی الله مِن اَن تَتَّخِذَ صاحِباً صالِحاً؛

فرزندم! بعد از تقوای الهی، از گرفتن دوستِ شایسته نگذر. [16]

حدیث (17)

امام علی :

إِنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أَبوابِ الجَنَّةِ فَتَحَهُ الله لِخاصَّةِ أَولیائِهِ وَهُوَ لِباسُ التَّقوی وَ دِرعُ الله الحَصینَةِ وَجُنَّتُهُ الوَثیقَةُ؛

براستی که جهاد یکی از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خاص خود گشوده است. جهاد جامه تقوا و زره استوار خداوند و سپر محکم اوست. [17]

حدیث (18)

قال رسول الله :

یا عَلی إذا لَم یکنِ العالِمُ تَقیا تائِبا زَلَّت مَوعِظَتُهُ عَن قُلُوبِ النّاسِ کما تَزِلُّ القَطرَةُ عَن بَیضَةِ النَّعامَةِ وَالصَّفا؛

یا علی هرگاه عالِم با تقوا و توبه کار نباشد، موعظه‌اش از دل مردم می‌لغزد همچنانکه قطره آب از روی تخم شتر مرغ و سنگ صاف می‌لغزد. [18]

حدیث (19)

امام علی7 :

فی صِفَةِ المُتَّقینَ ـ: بُعدُهُ عَمَّن تَباعَدَعَنهُ زُهدٌ وَنَزاهَةٌ وَ دُنُوُّهُ مِمَّن دَنا مِنهُ لینٌ وَ رَحمَةٌ لَیسَ تَباعُدُهُ بِکبرٍ وَعَظَمَةٍ وَلا دُنُوُّهُ بِمَکرٍ وَخَدیعَةٍ؛

در وصف پرهیزگاران، می‌فرماید: اگر از کسی دوری می‌کند، به خاطر دنیاگریزی و پاکدامنی است و اگر به کسی نزدیک می‌شود، از سر خوشخویی و مهربانی است، نه دوری کردنش از روی تکبر و نخوت است و نه نزدیک شدنش از روی مکر و فریب. [19]

حدیث (20)

امام علی :

به ادب و تربیت نفس خود پرداختم و برای‏آن           ادبی بهتر از تقوای الهی در تمام حالاتش نیافتم

و اگر از پس این امر برنیامد          برای آن چیزی بهتر از دم فروبستن از دروغ نیافتم

و از غیبت مردمان، همانا غیبت آنان را                 خداوند با عظمت در کتاب‏ها حرام کرده است

ای نفس، اگر سخن تو                            نقره است، سکوت طلاست[20]

حدیث (21)

امام علی:

اَلْمُؤْمِنُ حَییٌّ غَنیٌّ مُوقِرٌّ تَقِیّ؛

مؤمن، با حیا، بی‏نیاز، باوقار و پرهیزگار است. [21]

حدیث (22)

امام علی:

وَرَعُ الْمُؤْمِنِ یظهَرُ فی عَمَلِهِ، وَرَعُ الْمُنافِقِ لایظهَرُ إلّا عَلی لِسانِهِ؛

پرهیزکاری مؤمن در رفتارش آشکار می‌شود و پرهیزکاری منافق جز در زبانش ظاهر نمی‏شود. [22]

حدیث (23)

پیامبر6:

اَلا اِنَّ خَیرَ عِبادِ الله‏ِ التَّقِیّ النَّقِیّ الخَفِیّ وَ اِنَّ شَرَّ عِبادِ الله‏ِ المُشارُ اِلَیهِ بِالاَصابِعِ؛

آگاه باشید، بدرستی که بهترین بندگان خدا کسی است که با تقوا، پاک و گمنام باشد و بدترین بندگان خدا کسی است که انگشت نما باشد. [23]

حدیث (24)

پیامبر6 :

ثَلاثٌ مَنْ لَمْ تَکنْ فیهِ فَلَیسَ مِنّی وَ لا مِنَ الله‏ِ عَزَّوَجَلَّ. قیلَ: یا رَسولَ الله‏ِ، وَ ما هُنَّ؟ قالَ: حِلْمٌ یرُدُّ بِهِ جَهْلَ الْجاهِلِ وَ حُسْنُ خُلْقٍ یعیشُ بِهِ فِی النّاسِ وَ وَرَعٌ یحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِی الله‏ِ عَزَّوَجَلَّ؛

سه چیز است که هر کس نداشته باشد، نه از من است و نه از خدای عزّوجلّ. عرض شد:‌ای رسول خدا! آن‌ها کدامند؟ فرمودند: بردباری که به وسیله آن جهالت نادان را دفع کند، اخلاق خوش که با آن در میان مردم زندگی کند و پارسایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد. [24]

حدیث (25)

پیامبر6 :

اَلْعَدْلُ حَسَنٌ وَلکنْ فِی الاُمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلکنْ فِی الاَغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ وَلکنْ فِی الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ وَلکنْ فِی الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَلکنْ فِی الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَلکنْ فِی النِّساءِ اَحْسَنُ؛

عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر.[25]

حدیث (26)

امام صادق :

الحَسبُ الفِعالُ و الشّرَفُ المالُ و الکرَمُ التَّقوی؛

گوهر مرد و بزرگی او اعمال اوست و شرافت و ارجمندی او دارایی او و کرامت و بزرگواری او تقوای اوست. [26]

حدیث (27)

امام محمد باقر :

اتَّقوا الله و صُونوا دینَکُم بِالوَرَع ؛

تقوای خدا پیشه کنید و دینتان را با ورع و تقوا حفظ کنید. [27]

حدیث (28)

امام صادق :

اِعمَل بِفرائِض اللهِ تَکن أتقَی النّاس؛

به واجبات الهی عمل کن تا پرهیزکارترین مردمان باشی. [28]

حدیث (29)

امام صادق :

لَایَنفَعُ اجتِهادٌ لَا وَرَعَ فیه؛

کوششی که پارسایی در آن رعایت نشود، سودی نخواهد داشت. [29]

حدیث (30)

امام صادق :

لَیسَ مِنّا وَ لاکَرامَةَ مَن کانَ فی مِصر فِیهِ مِاَئةُ الفٍ أو یَزیدونَ وَ کانَ فی ذَلِکَ المِصر أحَدٌ أورَعَ مِنهُ؛

از ما نیست و کرامتی ندارد آنکه در شهری صد هزار نفری با بیشتر زندگی کند و در آن شهر کسی باتقواتر از او باشد. [30]

حدیث (31)

پیامبر:

مَن أحَبَّ أن یَکونَ أتقَی النّاس فَلیَتَوَکَّل عَلَی اللهِ تَعالَی؛

هر که دوست دارد با تقواترین مردم باشد به خدای تعالی توکل کند. [31]

حدیث (32)

امام عسکری :

مَن لَم یَتّقِ وُجوهَ النّاسِ لَم یَتّقِ اللهَ؛

آن که از مردم پروا نکند از خدا نیز پروا نمی‌کند. [32]

1. كنزالعمال، ج13، ص 151، ح36472.

[2] . كنزالعمال، ج10، ص143، ح28731

[3] . نهج البلاغه، خطبه 184.

[4] . التوحيد، ص63.

[5] . نهج الفصاحه، ح781.

[6] . التوحيد، ص127.

[7] . نهج البلاغه، خطبه 178.

[8] . نهج البلاغه، خطبه 91.

[9] . غررالحكم، ج2، ص451، ح3260.

[10] . غررالحكم، ج6، ص441، ح10926.

[11] . تهذيب الاحكام، ج 6، ص 181، ح 22.

[12] . نوادر راوندى، ص 112.

[13] . بحارالأنوار، ج 71 و 74، ص 102، ح 56.

[14] . امالى صدوق، ص 318.

[15] . تهذيب الاحكام، ج 6، ص 181، ح 22.

[16] . الاخوان، ص 110، ح 25.

[17] . نهج البلاغه، خطبه 27.

[18] . ميراث حديث، ج2، ص29، ح81.

[19] . نهج البلاغه، خطبه 193

[20] . اعلام الدين، ص 273.

[21] . غررالحكم، ح 1852.

[22] . غررالحكم، 10129 و 10130.

[23] . بحارالأنوار، ج 70، ص 111، ح 12.

[24] . خصال، ص 145، ح 172.

[25] . نهج الفصاحه، ح 2006.

[26] . جهاد النفس، ح180.

[27] . جهاد النفس،ح 188.

[28] . جهاد النفس،ح 242.

[29] . جهاد النفس، ح 187.

[30] . کافی ج2 ص78.

[31] . من لا یحضره فقیه ج4 ص40.

[32] . بحارالانوار ج71 ص338.